Tổng thống Mỹ Joe Biden, các thành viên Đảng Dân chủ trong Quốc hội đang gấp rút ban hành dự luật ngân sách trị giá 2 nghìn tỷ USD để góp phần vào khoản đầu tư công nghệ chống biến đổi khí hậu của Mỹ.
Một số nhà khoa học cho rằng dự luật được biết đến với cái tên “Xây dựng để tốt hơn” (Build Back Better) sẽ giúp Mỹ đạt được các mục tiêu Biden đặt ra trong hội nghị thượng đỉnh về khí hậu lớn của Liên hợp quốc ở Glasgow, Anh.
Tuy nhiên hiện vẫn chưa rõ dự luật sẽ được ban hành hay không? mặc dù Hạ viện tại Mỹ đã thông qua phiên bản xem trước của dự luật, nhưng các đảng viên Đảng Dân chủ tại Thượng viện đang gặp bế tắc về bản thảo của dự luật và việc thực thi sẽ bị đẩy lùi đến năm sau. Hiện nhiều đảng viên Đảng Cộng hòa ủng hộ dự luật cơ sở hạ tầng nghìn tỷ đô la được Biden ký thành luật vào tháng trước; song họ vẫn kiên quyết phản đối nhiều khoản ngân sách lớn được chi cho việc đầu tư vào công nghệ năng lượng và khí hậu, cũng như nhiều chương trình xã hội gây tranh cãi khác. Biden và ban lãnh đạo đảng Dân chủ hiện đang cố gắng nhận được sự ủng hộ từ 48 thượng nghị sĩ đảng Dân chủ và hai thượng nghị sĩ độc lập.
Số tiền đầu tư lớn
Build Back Better thể hiện một sự thay đổi chiến lược trong chiến lược chính trị về vấn đề biến đổi khí hậu. Hiện nay, chính quyền Biden đang tìm cách sử dụng các khoản đầu tư lớn của chính phủ để hạn chế khí thải qua việc giảm chi phí của các thiết bị công nghệ carbon thấp, đồng thời xây dựng các ngành công nghiệp và tạo việc làm mới, củng cố khả năng cạnh tranh của Mỹ ở nước ngoài.
Luật chi tiêu mới sẽ phân bổ hơn 550 tỷ USD cho các chương trình năng lượng và khí hậu. Điều này bao gồm khoản thuế được giảm khoảng 320 tỷ USD trong một thập kỷ cho các doanh nghiệp và cá nhân đầu tư vào các công nghệ năng lượng sạch như gió, năng lượng mặt trời, xe điện và năng lượng hạt nhân.
Dự luật sẽ xây dựng dựa trên cơ sở cung cấp năng lượng sạch trong cơ sở hạ tầng thuộc 2 bên Đảng, trong đó gồm 66 tỷ USD cho việc hiện đại hóa mạng lưới đường sắt, 90 tỷ USD đầu tư cho giao thông công cộng rộng lớn hơn và khoảng 72,5 tỷ USD đầu tư cho việc truyền tải năng lượng sạch, cơ sở hạ tầng lưới điện và trạm sạc cho xe điện.
Theo Qũy đổi mới và Công nghệ thông tin (Information Technology and Innovation Foundation), nếu dự luật Build Back Better được thông qua thì ngân sách nghiên cứu và phát triển năng lượng của Bộ Năng Lượng Hoa Kỳ sẽ tăng gấp đôi (tăng lên hơn 20 tỷ USD mỗi năm).
Tất cả đã nói, Bộ Năng lượng Hoa Kỳ có thể thấy ngân sách của mình dành cho nghiên cứu và phát triển năng lượng tăng gấp đôi nếu Build Back Better được thực thi, hiện theo kế hoạch số tiền được chi ra sẽ từ khoảng 8 tỷ đô la lên hơn 20 tỷ đô la mỗi năm trong vòng 5 năm tới. Phần lớn nguồn tài trợ đó sẽ được sử dụng cho các dự án quy mô lớn chứng minh tính khả thi của các công nghệ như hệ thống thu giữ carbon và sản xuất hydro sạch. Các nhà khoa học và môi trường nói rằng các khoản đầu tư, kết hợp với các khoản tín dụng thuế và ưu đãi thuế (incentives) khác sẽ có thể giúp thay đổi tình hình năng lượng trong những thập kỷ tới.
Các học giả và chuyên gia năng lượng đã thí điểm các mô hình khác nhau để xác định ảnh hưởng của dự luật và kết quả của họ cho thấy rằng dự luật chi tiêu, và dự luật cơ sở hạ tầng có thể khiến lượng khí thải hàng năm của Hoa Kỳ xuống giảm đến 1,3 tỷ tấn carbon dioxide vào năm 2030. Nhìn chung, điều này gần như đủ để đáp ứng cam kết của Biden tại Glasgow về việc hạn chế 50% lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính của Hoa Kỳ so với mức phát thải năm 2005.
Jesse Jenkins là người lập mô hình hệ thống năng lượng tại Đại học Princeton ở New Jersey và ông cũng là người đứng đầu một tập đoàn chuyên phân tích các tác động tiềm tàng của luật pháp. Mô hình hóa của Jenkins và các đồng nghiệp của ông trong tập đoàn Princeton cho thấy tác động lớn nhất của dự luật có thể là trong lĩnh vực điện và vận tải, mỗi lĩnh vực sẽ giải được khoảng 1/3 trong tổng số lượng khí phát thải. Tiêu thụ điện thực sự sẽ tăng do điện khí hóa phương tiện giao thông. Nhưng lượng khí thải sẽ giảm đối với việc sản xuất điện, phần lớn thông qua việc áp dụng thêm công nghệ gió và năng lượng mặt trời với tốc độ gấp 3 đến 4 lần tốc độ sản xuất điện của hiện tại.
Dự luật Build Back Better cũng sẽ tăng trợ cấp cho các dự án thu gom và loại bỏ lượng khí thải carbon từ các nhà máy điện than và khí đốt tự nhiên, khoản trợ cấp là 85 USD cho mỗi tấn CO2 và 180 USD cho các cơ sở chiết xuất CO2 trực tiếp từ khí quyển.
Tuy nhiên sự thật về tương lai hành tinh trong thập kỷ tới vẫn sẽ phụ thuộc vào các hành vi của con người, sự chậm trễ của chính quyền, chuỗi cung ứng và các trở ngại kỹ thuật. Các nhà khoa học tạo lập mô hình khí hậu là những người đầu tiên chỉ ra rằng phương án tối ưu cho con người là chúng ta phải tăng cường năng lượng tái tạo có nghĩa là xây dựng và kết nối nhiều tấm pin mặt trời, tuabin gió, và mở rộng các đường dây truyền tải điện. Việc thu giữ carbon cần có đường ống dẫn CO2 và giếng phun (injection wells).
Leon Clarke là nhà điều chế năng lượng và khí hậu tại Đại học Maryland ở College Park, ông cho rằng việc cắt giảm khí thải dự kiến trong các mô hình có thể phụ thuộc vào hành động và quyết tâm không ngừng của tất cả mọi người trên mọi tầng lớp xã hội, bất kể là thành viên trong Nhà Trắng hay người thuộc quyền kiểm soát của Quốc hội và công cuộc này cần thực hiện với quy mô lớn khắp đất nước.
Bài: Hào – Theo Nature