Indonesia, nhà sản xuất dầu cọ hàng đầu thế giới, đã công bố kế hoạch cấm xuất khẩu dầu thực vật. Động thái gây sốc này có thể làm gia tăng lạm phát lương thực toàn cầu khi Indonesia chiếm hơn một nửa nguồn cung dầu cọ toàn cầu.
Theo Bloomberg, giá dầu cọ tăng vọt sau khi Indonesia – nước sản xuất dầu cọ hàng đầu – đưa ra lệnh cấm xuất khẩu dầu ăn. Giới quan sát cảnh báo động thái này có thể làm trầm trọng thêm lạm phát lương thực toàn cầu.
Giá dầu cọ tương lai giao tháng 7 đã tăng 6% lên 6.738 ringgit (tương đương 1.550 USD) ở Kuala Lumpur – mức cao nhất kể từ ngày 11/3. Hôm 22/4, Indonesia cho biết lệnh cấm xuất khẩu sẽ có hiệu lực từ ngày 28/4 và kéo dài cho tới khi tình trạng thiếu hụt trong nước được giải quyết.
Indonesia chiếm gần 60% nguồn cung dầu cọ trên toàn cầu. Động thái của nước này có thể khiến các chính phủ khác trên thế giới đưa ra những lệnh cấm tương tự. Họ đều phải đảm bảo nguồn cung trong nước khi giá lương thực toàn cầu tăng cao.
Lệnh cấm của Indonesia có nguy cơ làm gia tăng áp lực lạm phát trên toàn cầu, vốn đã leo thang mạnh mẽ và đe dọa gây ra cuộc khủng hoảng lương thực toàn diện.
Giá năng lượng và thực phẩm tăng đã kéo nhiều quốc gia như Sri Lanka, Ai Cập, Tunisia và Peru vào cảnh hỗn loạn và đang có nguy cơ trở thành khủng hoảng nợ lớn hơn, đe dọa đến sự phục hồi mong manh sau đại dịch của nền kinh tế thế giới.
Trong bối cảnh nguồn cung hạn chế và giá tăng, những nước đang phát triển như Ấn Độ có thể sẽ phải chịu tác động nặng nề nhất. Các quốc gia này lâu nay phụ thuộc vào dầu cọ nhập khẩu bởi đây là lựa chọn rẻ hơn thay thế dầu đậu nành, dầu hạt hướng dương và dầu hạt cải.
Vấn đề là ngay cả dầu cọ ở châu Á cũng tăng đến 50% trong 12 tháng qua. Ông John Blaize, chuyên gia tư vấn cho Hội đồng xuất khẩu đậu nành Mỹ, cho rằng bất chấp giá cả tăng cao kỷ lục, nhu cầu dầu thực vật vẫn ở mức cao vì nó đóng vai trò quan trọng trong chế độ ăn uống ở mọi quốc gia.
Tất nhiên, những quốc gia mới nổi xuất khẩu hàng hóa có thể hưởng lợi từ giá hàng hóa tăng cao. Tuy nhiên, vẫn còn những rắc rối khác, như việc dịch COVID bùng phát buộc các thành phố quan trọng của Trung Quốc phải phong tỏa và nỗi lo suy thoái kinh tế ở Châu Âu và Mỹ.
Các nhà hoạch định chính sách kinh tế hàng đầu thế giới đang gióng lên hồi chuông cảnh báo. Chủ đề nổi bật tại cuộc họp mùa Xuân của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) và Ngân hàng Thế giới (WB) ở Washington tuần trước là việc nền kinh tế toàn cầu tăng trưởng chậm lại và những rủi ro mà quốc gia đang phát triển phải đối mặt.
Chiến dịch thắt chặt tiền tệ lớn nhất của Cục dư trữ Liên bang (Fed) trong hai thập kỷ như đổ thêm dầu vào lửa. Lãi suất ở Mỹ tăng đồng nghĩa mức chi trả nợ có các quốc gia đang phát triển cũng tăng theo, ngay sau khi những nước này đã vay hàng tỷ USD để chống COVID.
Thêm vào đó, cuộc xung đột tại Ukraine, nguyên nhân gây ra cú sốc về thực phẩm và năng lượng, dường như không có dấu hiệu sẽ dừng lại.
Các quốc gia khác đã thử nghiệm chính sách bảo hộ mùa màng để cố gắng giữ giá trong nước xuống. Argentina, nước xuất khẩu đậu nành chế biến hàng đầu thế giới, đã tạm dừng một thời gian ngắn bán dầu đậu nành và bột đậu nành mới ở nước ngoài vào giữa tháng 3 trước khi tăng thuế xuất khẩu đối với các sản phẩm này từ 31% lên 33%.
Nguồn cung dầu ăn toàn cầu cũng bị đe dọa bởi thời tiết khắc nghiệt. Sản lượng đậu nành ở Nam Mỹ – nhà sản xuất lớn nhất thế giới – lao dốc vì tình trạng khô hạn. Hạn hán tại Canada cũng làm giảm sản lượng hạt cải dầu và thu hẹp nguồn cung.
Thị trường dầu ăn toàn cầu đã “náo động” trong năm nay bởi cuộc xung đột Nga -Ukraine vốn cắt đứt các lô hàng dầu hướng dương từ khu vực. Biển Đen chiếm 76% lượng xuất khẩu hướng dương trên thế giới.
Nguồn cung cấp lớn các chất thay thế bao gồm đậu nành và dầu hạt cải cũng không có sẵn, sau khi hạn hán ảnh hưởng đến các vụ mùa gần đây nhất ở Argentina, Brazil và Canada.
Phương Loan – Theo Reuters
