Các chuyên gia kêu gọi các nhà xuất khẩu Việt Nam thích ứng với luật thẩm định mới nghiêm ngặt của EU về nhân quyền và tác động môi trường, đồng thời cảnh báo rằng việc không tuân thủ có thể khiến họ mất đi các đối tác quan trọng của châu Âu và các cơ hội tăng trưởng dài hạn.
Các nhà xuất khẩu Việt Nam phải tăng cường tính minh bạch, trách nhiệm với môi trường và các tiêu chuẩn xã hội để đáp ứng các quy định thẩm định mới tại thị trường châu Âu và duy trì khả năng cạnh tranh trong chuỗi cung ứng toàn cầu, theo thông tin tại một hội thảo diễn ra vào ngày 21 tháng 10.
Theo ông Đậu Anh Tuấn, Phó Tổng thư ký kiêm Trưởng ban Pháp chế Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), các quy định về thẩm định chuỗi cung ứng yêu cầu doanh nghiệp phải giám sát, đánh giá và ngăn ngừa rủi ro liên quan đến quyền con người và tác động môi trường trên toàn bộ chuỗi cung ứng của họ.
Ông cho biết các quy định này hiện được áp dụng tại một số quốc gia thành viên Liên minh Châu Âu (EU) như Đức, Pháp và Hà Lan tại hội thảo giới thiệu khái niệm về các quy tắc thẩm định đối với các nhà xuất khẩu Việt Nam.
Ông Tuấn cho biết hai trong số những khuôn khổ toàn diện nhất bao gồm Đạo luật thẩm định chuỗi cung ứng của Đức (SCDDA) và Chỉ thị thẩm định tính bền vững của doanh nghiệp (CSDDD) của EU.
Ông cho biết: “Những luật này nằm trong số những luật nghiêm ngặt nhất trên thế giới, nhằm đảm bảo sản xuất có trách nhiệm và thương mại có đạo đức trên toàn bộ chuỗi cung ứng”.
Ông Tuấn lưu ý rằng mặc dù luật này nhắm vào các tập đoàn lớn của châu Âu, nhưng tác động của nó cũng ảnh hưởng đến các nhà cung cấp ở nước ngoài, bao gồm các nhà sản xuất Việt Nam, nhà cung cấp nguyên liệu thô, công ty hậu cần và xuất khẩu.
“Các doanh nghiệp Việt Nam sẽ phải đối mặt với áp lực ngày càng tăng trong việc đáp ứng các tiêu chuẩn này nếu muốn duy trì quan hệ đối tác với các khách hàng lớn ở châu Âu”, ông nói. “Khoảng cách giữa các chính sách mới của EU và mức độ sẵn sàng của các doanh nghiệp Việt Nam vẫn là một mối lo ngại nghiêm trọng.”
Các chuyên gia tại hội thảo cho biết việc châu Âu áp dụng các quy tắc thẩm định mang đến cả thách thức và cơ hội cho tăng trưởng bền vững.
Bà Vanessa Steinmetz, Giám đốc quốc gia của FNF Việt Nam, cho biết Châu Âu vẫn là một trong những điểm đến xuất khẩu quan trọng của Việt Nam và các doanh nghiệp Việt Nam phải hiểu được những thay đổi nhanh chóng trong hoạt động thương mại.
“Việc hỗ trợ các doanh nghiệp Việt Nam thích ứng với những quy định mới này là rất quan trọng để định hình chiến lược xuất khẩu của Việt Nam sang châu Âu trong những năm tới”, bà nói. “Những doanh nghiệp thể hiện sự minh bạch, trách nhiệm giải trình và quản trị tốt sẽ có được lợi thế cạnh tranh mạnh mẽ hơn trên thị trường toàn cầu.”
Theo bà Nguyễn Thị Thu Trang, Trưởng nhóm nghiên cứu của VCCI, EU là một trong những thị trường xuất khẩu hàng đầu của Việt Nam, chiếm trung bình 15,3% tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước giai đoạn 2015-2024.
Chỉ tính riêng năm 2024, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang EU tăng 18,5% so với cùng kỳ năm trước, đạt 51,7 tỷ USD, cho thấy tầm quan trọng to lớn của khối này.
Bà cho biết: “Sự tăng trưởng xuất khẩu sang EU là đáng chú ý trong bối cảnh bất ổn thương mại toàn cầu và căng thẳng thuế quan gia tăng liên quan đến Hoa Kỳ”.
Bà Trang lưu ý rằng Hiệp định Thương mại tự do EU-Việt Nam (EVFTA) tiếp tục mở ra những cơ hội lớn và việc tuân thủ các tiêu chuẩn thẩm định là rất quan trọng để duy trì tăng trưởng xuất khẩu.
“Dệt may và giày dép là một trong những ngành chịu sự giám sát chặt chẽ nhất”, bà nói. “Những ngành này có chuỗi cung ứng phức tạp, liên quan đến nhiều bên liên quan và người lao động, đặc biệt là phụ nữ, và một số công đoạn sản xuất hoặc nguyên vật liệu có thể ảnh hưởng trực tiếp đến môi trường.”
Vì lý do này, bà Trang cho biết, các nhà sản xuất và xuất khẩu dệt may và giày dép cần đặc biệt chú ý đến khuôn khổ thẩm định của EU vì việc không tuân thủ có thể hạn chế khả năng tiếp cận thị trường hoặc gây tổn hại đến danh tiếng lâu dài.
Bà kêu gọi các doanh nghiệp Việt Nam tuân thủ đầy đủ luật pháp trong nước về quyền lao động và bảo vệ môi trường trong khi chuẩn bị đáp ứng các yêu cầu thẩm định quốc tế.
“Các công ty nên nghiên cứu các quy định mới chủ động hơn, phân bổ nguồn lực để tuân thủ và hợp tác chặt chẽ với các đối tác trong quá trình đánh giá”, bà Trang cho biết.
Nhận thức được vai trò của các hiệp hội doanh nghiệp và cơ quan chính phủ, bà Trang khuyến nghị cần tăng cường truyền thông, đào tạo và cảnh báo rủi ro sớm thông qua các hội thảo, buổi tập huấn và hướng dẫn thực tế để giúp các nhà xuất khẩu hiểu rõ nghĩa vụ của mình.
Bà cho biết các cơ quan chức năng nên hỗ trợ các công ty xác minh và chứng nhận sự tuân thủ của họ, giúp họ đạt được sự tăng trưởng bền vững tại các thị trường có tiêu chuẩn cao.
Trang cho biết thêm: “Khi các công ty coi thẩm định và tính bền vững là một phần trong chiến lược cốt lõi của mình, họ sẽ xây dựng được lòng tin và tạo ra giá trị lâu dài”.
Doanh nghiệp Việt Nam thể hiện khả năng thích ứng
Một số công ty Việt Nam đã bắt đầu thích ứng với các tiêu chuẩn bền vững đang thay đổi của châu Âu.
Bà Phan Thị Thanh Xuân, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Da giày và Túi xách Việt Nam (LEFASO), cho biết EU vẫn là thị trường truyền thống và quan trọng của Việt Nam với nhiều thương hiệu nổi tiếng thế giới tìm nguồn cung ứng sản phẩm tại đây.
“Mỗi thương hiệu đều có những yêu cầu tuân thủ nghiêm ngặt và các nhà sản xuất Việt Nam phải đáp ứng. Việc kiểm tra thường xuyên đảm bảo tất cả các quy trình được tuân thủ đúng”, bà nói.
Trong thập kỷ qua, ngày càng nhiều doanh nghiệp Việt Nam đã mời các đơn vị kiểm toán độc lập để chứng nhận hoạt động và củng cố uy tín kinh doanh. Những chứng nhận này giúp xây dựng uy tín và cho phép doanh nghiệp tiếp cận khách hàng quốc tế với sự tự tin hơn.
Tuy nhiên, các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME) vẫn phải đối mặt với những thách thức lớn, đặc biệt là trong việc hiểu và áp dụng các yêu cầu pháp lý và kỹ thuật mới.
“Khi các quy định có hiệu lực, việc thiếu sự hỗ trợ tư vấn chuyên nghiệp cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ sẽ là một trở ngại nghiêm trọng vì có rất ít chuyên gia có thể hướng dẫn họ tuân thủ”, bà Xuân cho biết.
Cùng quan điểm, ông Hoàng Mạnh Cầm, Chánh Văn phòng Hội đồng quản trị Tập đoàn Dệt may Việt Nam (Vinatex), cho biết, hiện nay khách hàng châu Âu yêu cầu hồ sơ chi tiết về nguồn gốc nguyên liệu, điều kiện lao động và quản lý môi trường.
“Ban đầu, những yêu cầu này có vẻ khó khăn vì các công ty phải đầu tư vào hệ thống quản lý chất lượng và quy trình chứng nhận”, ông nói. “Nhưng một khi đáp ứng được các tiêu chuẩn này, họ sẽ có được danh tiếng vững chắc hơn và có nhiều khả năng ký được các hợp đồng dài hạn với các đối tác châu Âu.”
Ông nói thêm rằng mặc dù chi phí tuân thủ có vẻ cao nhưng chúng nên được coi là khoản đầu tư chứ không phải là gánh nặng.
Ông Cầm cho biết: “Nếu các công ty coi việc tuân thủ là cơ hội để cải thiện quản trị và hoạt động, họ sẽ trở nên kiên cường hơn trên thị trường toàn cầu”.
ttbđttbhn
