Xu hướng tăng giá của các mặt hàng như xăng dầu và than sẽ khiến giá các mặt hàng tiêu dùng trong nước tăng cao, ảnh hưởng trực tiếp đến người dân và lĩnh vực hàng xuất khẩu Việt Nam.
Ảnh minh họa
Lạm phát thấp là do sức mua thấp
Giá xăng dầu đã tăng lên mức cao nhất trong vòng 7 năm qua, gần 25.000 đồng/lít xăng RON. Giá xăng dầu vốn có ảnh hưởng rất lớn đến giá cả tiêu dùng và lạm phát, nhưng diễn biến lạm phát năm 2021 cho thấy vẫn có khả năng kiểm soát dưới 4% nên không ít người vẫn chủ quan với lạm phát. Tuy nhiên, theo nhận định của TS. Trần Toàn Thắng, Trung tâm Thông tin và Dự báo Kinh tế xã hội quốc gia, ông cho biết lạm phát thời gian qua tăng thấp chủ yếu do cầu tiêu dùng thấp.
Vì áp dụng giãn cách xã hội kéo dài trên hàng chục tỉnh thành nên doanh thu bán lẻ và dịch vụ tiêu dùng giảm kỷ lục. Giám đốc một doanh nghiệp xăng dầu đầu mối lớn cho biết: “Những tháng giãn cách xã hội ở TP.HCM, tiêu thụ xăng dầu của chúng tôi giảm 70%, hầu như chỉ phục vụ cho lực lượng phòng chống dịch”. Đó cũng là lý do khiến giá xăng dầu dù tăng sốc nhưng chưa phản ánh hết được vào giá cả hàng hóa.
Thống đốc Ngân hàng Nhà nước cho rằng mục tiêu kiểm soát lạm phát dưới 4% năm nay có thể đạt được (lạm phát đến hết tháng 10 là 1,81%). Tuy nhiên, trong năm 2022, rủi ro lạm phát đang có áp lực lớn.
Ảnh minh họa
Điều cảnh báo cho 2022 và các năm sau
Ông Lê Duy Bình, Giám đốc điều hành Economica Vietnam nhận định, lạm phát toàn cầu đang ở mức cao, chuyển tải một phần vào giá cả tại Việt Nam, gọi là nhập khẩu lạm phát. Tại các nước phát triển, lạm phát đã tăng lên mức cao nhất trong lịch sử. Lạm phát tại Mỹ tăng 5,3% trong tháng 9. Ngoài ra, vấn đề của Việt Nam là sang năm phải chi tiêu nhiều hơn để phục hồi kinh tế, lượng tiền rất lớn được đưa ra lưu thông cũng gây nên lạm phát.
Nền kinh tế Việt Nam có độ mở cửa lớn với tổng kim ngạch xuất nhập khẩu đạt trên 200% GDP nên áp lực rủi ro lạm phát nhập khẩu rất lớn. TS Trần Toàn Thắng cảnh báo: “Lo ngại về nhập khẩu lạm phát là có thật vì ảnh hưởng tương đối đến tỷ lệ lạm phát của Việt Nam. Đặc biệt chú ý đến giá dầu, vì nó lan tỏa đến tất cả các ngành. Giá dầu đóng góp 1 điểm phần trăm đến lạm phát ở Việt Nam – đây là điều chúng tôi cố gắng phân tích và lượng hóa được ảnh hưởng của giá dầu. Trong khi đó, thực phẩm không ảnh hưởng nhiều đến lạm phát, giá thực phẩm biến động tăng nhanh nhưng giảm cũng nhanh”.
Theo ông Thắng, thời điểm này “vấn đề kiểm soát lạm phát ở Việt Nam là cực kì quan trọng, kéo dài đến hết 2022 và bình ổn hơn vào 2023”.
Cảnh báo nợ xấu của các tổ chức tín dụng cũng đang gia tăng, Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng nói: “Thời gian vừa qua, các ngân hàng đã giảm lãi suất bằng chính nguồn lực tài chính của mình chứ không phải tiền ngân sách, nên khi nợ xấu gia tăng chắc chắn các ngân hàng phải sử dụng nguồn lực tự có để xử lý”.
Áp lực lạm phát của nền kinh tế đang rất mạnh, có thể thấy giá cả nhiều yếu tố đầu vào đang tăng cao, có loại tăng gấp 2, 3 lần trong một năm. Hệ quả sẽ giống như đợt 2009-2011.
PGS.TS Phạm Thế Anh, Đại học Kinh tế quốc dân cảnh báo: “Cung tiền tăng vọt, dẫn đến bong bóng giá tài sản vì thị trường tài sản phản ứng rất mau lẹ, đầu cơ vào thị trường chứng khoán, đất đai phản ứng rất nhanh. Sau đó, đến lượt lạm phát giá cả tiêu dùng. Khi đó, không có cách nào khác để kiểm soát lạm phát là phải tăng lãi suất. Như thế doanh nghiệp sẽ lại bị ảnh hưởng nặng nề, nợ xấu phát sinh, hệ thống tài chính suy yếu”.
Tuy vậy, nhiều chuyên gia vẫn đưa ra dự báo lạc quan về lạm phát dưới 4% cho năm 2022 khi nhiều nước thực hiện kiểm soát lạm phát, nới lỏng nguồn cung dầu thô, những mặt hàng trong nước được dự báo tăng giá nhiều trong năm tới như văn hoá, giải trí, du lịch, vé tàu xe, giáo dục, may mặc… chỉ chiếm 26% trong rổ tính CPI.
Lãi suất cho vay có thể sẽ tăng
Trong năm 2021, lạm phát thấp đã hỗ trợ cho ngành ngân hàng duy trì mặt bằng lãi suất cho vay thấp, từ đó tạo ra xu hướng tích cực chung cho các doanh nghiệp và các hoạt động đầu tư. Đồng thời, gói cấp bù lãi suất mới với quy mô 20.000 tỷ của Bộ Tài chính sẽ giúp doanh nghiệp giảm chi phí lãi vay, tăng thêm nguồn vốn để phục hồi sản xuất.
Sang năm 2022, áp lực lạm phát có thể khiến lãi suất tăng. Ngân hàng Nhà nước sẽ nâng dần lãi suất điều hành, khi các doanh nghiệp vận hành ổn định trở lại và nền kinh tế phục hồi mạnh mẽ hơn vào nửa sau năm 2022.
Bài: Hoài Linh – Tổng hợp
