Khi Hà Nội hướng tới mô hình đô thị đa trung tâm, hiệu suất cao, thành phố phải giải quyết hai mục tiêu cấp bách cùng một lúc: giảm tình trạng tắc nghẽn giao thông kinh niên và tạo ra một hệ sinh thái giao thông hiện đại, xanh và thông minh.
Hà Nội đang đối mặt với thách thức kép là giảm ùn tắc giao thông đồng thời phát triển hệ thống giao thông xanh, thông minh và bền vững, một nhiệm vụ quan trọng để xây dựng một thủ đô đa trung tâm và hiệu suất cao.
Ông Lê Trung Hiếu, Phó Giám đốc Sở Tài chính Hà Nội, đã có buổi trao đổi về các giải pháp để đạt được mục tiêu kép này.
Hà Nội cần có chiến lược giao thông như nào để đáp ứng nhu cầu phát triển?
Hà Nội đang đứng trước bước ngoặt lịch sử trong quá trình phát triển đô thị, đối mặt với thách thức kép là tăng cường kết nối giao thông cả trong và ngoài thành phố để phù hợp với vai trò là động lực tăng trưởng kinh tế và xã hội của đất nước, đồng thời tái cấu trúc thành một đô thị “đa trung tâm, hiệu suất cao”.
Để đạt được những mục tiêu này, thành phố cần có một chiến lược phát triển giao thông toàn diện, và thực tế, chiến lược này đã được triển khai. Chưa bao giờ Hà Nội bước vào giai đoạn phát triển cơ sở hạ tầng mạnh mẽ như hiện nay, với hàng loạt dự án lớn như đường sắt cao tốc, hệ thống đường sắt đô thị và đại lộ cảnh quan sông Hồng.
Các dự án này phản ánh tầm nhìn chiến lược dài hạn và quyết tâm mạnh mẽ của Hà Nội trong việc xây dựng hệ thống giao thông hiện đại, năng lực cao làm nền tảng cho tăng trưởng bền vững.
Những yếu tố chính nào quyết định sự thành công của chiến lược này?
Các mục tiêu giao thông của Hà Nội có thể được tóm tắt trong ba lĩnh vực chính: kết nối liên vùng, kết nối nội vùng và chuyển đổi giao thông xanh. Những cột mốc quan trọng nhất bao gồm dự án đường sắt cao tốc Bắc-Nam, đóng vai trò là chất xúc tác cho sự phát triển toàn diện về kinh tế, xã hội và khoa học công nghệ trên cả nước. Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh sẽ là hai thành phố được hưởng lợi nhiều nhất.
Để hỗ trợ dự án, Hà Nội đã quy hoạch tổ hợp ga Ngọc Hồi, tích hợp đường sắt cao tốc, đường sắt đô thị và giao thông đường bộ. Đây sẽ là trung tâm thương mại, dịch vụ, logistics và phát triển đô thị cốt lõi ở khu vực phía Nam thủ đô. Thành phố cũng đang triển khai các dự án giao thông liên vùng trọng điểm như Đường vành đai 4 – Vùng Thủ đô và Đường cao tốc từ Sân bay Gia Bình đến Hà Nội. Đây là những dự án có ý nghĩa chiến lược quan trọng trong việc tăng cường kết nối vùng của Hà Nội.
Trên địa bàn thành phố, Hà Nội đang triển khai Quy hoạch Phát triển Đường sắt Đô thị Toàn diện và Kế hoạch Giảm ùn tắc Giao thông. Cả hai đều là những giải pháp dài hạn nhằm chuyển đổi hệ thống giao thông của thành phố cả về quy mô lẫn chất lượng. Hệ thống đường sắt đô thị đóng vai trò then chốt trong việc giải quyết ùn tắc.
Hệ thống đường sắt đô thị có thực sự giúp giảm ùn tắc và cải thiện năng lực mạng lưới giao thông của Hà Nội không?
Đầu tư vào hệ thống đường sắt đô thị chỉ là một phần trong chiến lược tổng thể. Hà Nội cần triển khai đồng bộ các giải pháp về quản lý giao thông, kiểm soát phương tiện, kết nối hạ tầng và công nghệ vận hành hiện đại để giảm ùn tắc giao thông toàn diện, xây dựng hệ thống giao thông xanh, hiệu quả và bền vững.
Giao thông công cộng chỉ chiếm 17%–18% lưu lượng hành khách, chủ yếu là xe buýt, trong khi thành phố đặt mục tiêu nâng tỷ lệ này lên 45%–50% vào năm 2035 thông qua đường sắt đô thị. Tuyến Cát Linh–Hà Đông cho thấy sự yếu kém trong kết nối với các phương thức khác. Mặc dù mật độ hành khách cao, nhưng việc thiếu làn đường xe buýt, bãi đậu xe đạp và xe máy hạn chế, cùng với việc đường dành cho người đi bộ khó khăn đã làm giảm sức hấp dẫn của tuyến đường này đối với cư dân lân cận. Giải quyết vấn đề “chặng đường cuối” này là chìa khóa để tối đa hóa tiềm năng của đường sắt đô thị.
Giải pháp của Hà Nội nằm ở mạng lưới dày đặc các tuyến xe buýt trung chuyển ngắn, tần suất cao, kết nối khu dân cư với ga đường sắt. Đồng thời, thành phố cần xây dựng các tuyến đường đi bộ an toàn, rợp bóng cây và cơ sở hạ tầng xe đạp công cộng trong phạm vi 500 mét tính từ mỗi ga. Việc tích hợp xe điện dùng chung và xe điện mini tại các ga cũng rất quan trọng để tăng cường sự tiện lợi.
Ngoài đường sắt đô thị và hệ thống kết nối, những giải pháp nào khác có thể tối ưu hóa mạng lưới giao thông của Hà Nội?
Hà Nội cần ưu tiên đầu tư và ứng dụng hệ thống giao thông thông minh (ITS) và dữ liệu lớn để định hình lại công tác quản lý giao thông. Việc vận hành một mạng lưới phức tạp như vậy đòi hỏi phải chuyển đổi từ quản lý tĩnh sang kiểm soát theo thời gian thực, dựa trên dữ liệu. Việc tích hợp công nghệ sẽ cho phép thành phố giám sát và quản lý hiệu quả cả đường bộ và đường sắt.
Mặc dù Hà Nội đã có trung tâm quản lý giao thông, việc tích hợp dữ liệu vẫn còn phân tán. Nhiều giao lộ chính vẫn dựa vào hệ thống điều khiển tín hiệu giao thông lỗi thời hoặc mô hình điều khiển thời gian cố định, làm giảm hiệu quả lưu lượng giao thông tổng thể từ 15% đến 20%.
Thành phố cần nhanh chóng xây dựng một trung tâm điều hành giao thông đô thị thông minh, có khả năng tích hợp dữ liệu đa nguồn để giám sát và tối ưu hóa theo thời gian thực bằng các thuật toán dự đoán dựa trên AI. Điều này không chỉ giúp tăng hiệu quả giao thông lên 15%–20% mà còn tạo nền tảng cho việc triển khai thu phí điện tử (ETC) minh bạch và công bằng trong khu vực trung tâm thành phố, mang lại cho thành phố cái nhìn tổng quan về hoạt động.
Hơn nữa, việc kiểm soát phương tiện cá nhân đòi hỏi cơ chế chính sách và lộ trình rõ ràng nhưng minh bạch. Các biện pháp kỹ thuật và cơ sở hạ tầng chỉ mang tính tạm thời nếu không được hỗ trợ bởi các công cụ chính sách hiệu quả để quản lý nhu cầu đi lại. Quản lý phương tiện cá nhân là cách duy nhất để duy trì khả năng di chuyển hiệu quả cho tất cả các phương thức vận tải tại khu vực trung tâm.
Trong ngắn hạn, việc hoàn thành Đường vành đai 4 – Vùng Thủ đô và khởi công Đường vành đai 5 sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc phân bổ lại giao thông liên vùng và giảm áp lực lên mạng lưới giao thông nội đô. Về lâu dài, kế hoạch hạn chế xe máy vào khu vực trung tâm thành phố sau năm 2030 và thu phí xe vào trung tâm thành phố của thành phố sẽ chỉ khả thi khi tỷ lệ vận tải công cộng vượt quá 30%–35%, được hỗ trợ bởi các tuyến đường sắt đô thị đầu tiên.
Thành công của mạng lưới đường sắt đô thị sẽ là chìa khóa để tối ưu hóa hiệu quả đầu tư, giải quyết ùn tắc giao thông và định hình tương lai đô thị bền vững. Một hệ thống giao thông hiện đại, năng lực cao không chỉ giúp giảm tải giao thông mà còn định hình lại không gian đô thị, cải thiện môi trường và thúc đẩy năng suất, đưa Hà Nội trở thành thủ đô hàng đầu khu vực.
Cảm ơn ông đã dành thời gian chia sẻ!
Tttbđt tbHn
